Բրյուսելում 2019-ից ի վեր առաջին անգամ տեղի է ունեցել Ռուսաստան-ՆԱՏՕ խորհրդի նիստը, որի քննարկման թեման անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ Մոսկվայի առաջ քաշած պահանջներն են։ Ռուսաստանի եւ ՆԱՏՕ-ի բանակցություններն ավելի քան 4 ժամ են տեւել։ Կողմերը պատրաստակամություն են հայտնել շարունակելու երկխոսությունը:
Բանակցություններին մասնակցել են ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը, ռազմական դաշինքի 30 պետությունների մշտական ներկայացուցիչները եւ ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ուենդի Շերմանը։ Ռուսական պատվիրակությունը գլխավորել են փոխարտգործնախարար Ալեքսանդր Գրուշկոն եւ պաշտպանության փոխնախարար Ալեքսանդր Ֆոմինը։
Այս հանդիպումը հունվարի 9-10-ը Շվեյցարիայի բանակցությունների շարունակությունն էր: Վաղը խորհրդակցություններ են նախատեսված ԵԱՀԿ հարթակում։
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը մենաբանել է բրյուսելյան հանդիպումը
ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենս Ստոլտենբերգը, մեկնաբանելով Բրյուսելում ավարտված Ռուսաստան-ՆԱՏՕ խորհրդի նիստը, այն որակել է կարեւոր եւ անհրաժեշտ: Նա ընդգծել է, որ ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցների եւ Ռուսաստանի միջեւ լուրջ տարաձայնություններ կան, դրանք հեշտ չէ հաղթահարել, բայց կարեւոր էր երկխոսություն սկսել։
Որպես գլխավոր ձեռքբերում Ստոլտենբերգը նշել է Մոսկվայում եւ Բրյուսելում իրենց առաքելությունների աշխատանքը վերականգնելու` Ռուսաստանի եւ ՆԱՏՕ-ի մտադրությունը: ՆԱՏՕ-ն պատրաստ է կրկին բացելու իր ներկայացուցչությունը Մոսկվայում եւ նախապայմաններ չի ներկայացնում Բրյուսելում ռուսական առաքելության աշխատանքի վերականգնման համար:
Ստոլտենբերգն ասել է, որ ՆԱՏՕ-ն պատրաստ է Ռուսաստանի հետ քննարկելու հրթիռների նկատմամբ փոխադարձ սահմանափակումը եւ միջուկային քաղաքականության հարցը:
Ստոլտենբերգն ընդգծել է, որ հակասությունները հեշտ չի լինելու հաղթահարել, սակայն դրական նշանն այն է, որ ՆԱՏՕ-ի բոլոր դաշնակիցները եւ Ռուսաստանը նստել են մեկ սեղանի շուրջ եւ քննարկել կարեւոր հարցեր։
Ստոլտենբերգը նշել է, որ Ռուսաստանի հետ բանակցություններում ի թիվս այլ հարցերի քննարկվել է Ուկրաինայի խնդիրը՝ միաժամանակ մատնանշելով կողմերի միջեւ լուրջ տարաձայնությունները:
«ՆԱՏՕ-ն իր հիմնական սկզբունքների հարցում զիջումների չի գնա: ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցներն այսօր Ռուսաստանին կոչ են արել դուրս բերելու իր բոլոր ուժերը Վրաստանից, Մոլդովայից և Ուկրաինայից»,- շեշտել է Ստոլտենբերգը:
Նա հայտնել է, թե ՆԱՏՕ-ի դաշնակիցները համակարծիք են, որ ՌԴ-ն չի կարող վետո դնել Ուկրաինայի` դաշինքին անդամակցությանը եւ պատրաստ են աջակցելու Կիեւին: Յուրաքանչյուր պետություն իրավունք ունի ընտրելու իր ճանապարհը։ Ստոլտենբերգն ընդգծել է, որ ՆԱՏՕ-ի հավաքական պաշտպանության երաշխիքները չեն տարածվում Ուկրաինայի վրա:
«Դաշնակիցները համաձայն են, որ միայն Ուկրաինան եւ դաշինքի 30 դաշնակից կարող են որոշել, թե երբ Ուկրաինան պատրաստ կլինի դառնալու ՆԱՏՕ-ի անդամ»,- ասել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղարը:
Ստոլտենբերգը շեշտել է, որ Ուկրաինան չի կարող սպառնալիք լինել Ռուսաստանի՝ հզոր միջուկային տերության համար։
Ուկրաինայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին չի քննարկվում
ՆԱՏՕ-ի կողմից անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ Ռուսաստանի պահանջների, դրանց թվում դեպի արեւելք դաշինքի չընդլայնելու հարցի վերաբերյալ Գերմանիայի կառավարության պաշտոնական ներկայացուցիչ Շտեֆեն Հեբեշտրայտը հայտարարել է, որ Ուկրաինայի անդամակցությունը ՆԱՏՕ-ին ներկայում չի քննարկվում:
ԳԴՀ-ի նախարարների կաբինետի ներկայացուցիչը հավելել է, որ միջազգային իրավունքի հիմնական սկզբունքներն առաջվա պես գործում են եւ ենթակա չեն քննարկման:
«Այդ հիմնական սկզբունքները նախատեսում են, որ յուրաքանչյուր երկիր իրավունք ունի ինքնուրույն որոշելու, թե ինքը որ միությանը պատկանի… Բայց ցանկանում եմ հստակ նշել, որ ներկայում ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցությունը չի քննարկվում»,- ասել է Հեբեշտրայտը:
ԱՄՆ պետքարտուղարի տեղակալ Ուենդի Շերմանը ԱՄՆ-Ռուսաստան բանակցություններից հետո ասել է, որ ՆԱՏՕ-ն չի հրաժարվի «բաց դռների» քաղաքականությունից՝ մերժելով երկրներին անդամակցելու դաշինքին, միաժամանակ հավելել է, թե հնարավոր է փոխզիջման հասնել Ռուսաստանի սահմանների մոտ ՆԱՏՕ-ի ուժերի չտեղակայման հարցում։
Փոխադարձ պահանջներ եւ անվստահություն
2021-ի վերջին Ռուսաստանը հրապարակեց ԱՄՆ-ի հետ պայմանագրի եւ ՆԱՏՕ-ի հետ անվտանգության երաշխիքների վերաբերյալ համաձայնագրի նախագծերը։ Մոսկվան արեւմտյան գործընկերներից պահանջում է իրավաբանական երաշխիքներ տալ այն մասին, որ ՆԱՏՕ-ն չի ընդլայնվի արեւելքի ուղղությամբ, Ուկրաինան չի դառնա ՆԱՏՕ–ի անդամ, եւ դաշինքը ռազմակայաններ չի ստեղծի հետխորհրդային երկրներում։
Ռուսաստանը Արեւմուտքից փաստաթղթով ամրագրված «անվտանգության երաշխիքներ» է պահանջում, դրանց թվում՝ երբեք չընդունել Ուկրաինային կամ նախկին ԽՍՀՄ այլ երկրի ՆԱՏՕ-ի կազմ եւ դուրս բերել ռազմական ենթակառուցվածքներն ու դաշինքի ուժերը Արեւելյան Եվրոպայի այն երկրներից, որոնք Հյուսիսատլանտյան դաշինքին են միացել 1997-ից հետո:
Արեւմտյան երկրներն էլ մտավախություն ունեն, որ Ռուսաստանը կարող է ներխուժել Ուկրաինա, որի սահմաններին կենտրոնացրել է հազարավոր զինվորականների եւ ռազմական տեխնիկա։
Մոսկվան հերքում է մեղադրանքները եւ Կիեւին մեղադրում Արեւմուտքի օգնությամբ ռազմական ներուժը մեծացնելու համար, իսկ Հյուսիսատլանտյան ռազմական դաշինքին քննադատում է Ռուսաստանի սահմանների մոտ զորավարժություններ անցկացնելու համար։