• Գլխավոր
  • Հաղորդումներ
    • PoliticON
    • Թաթուլ Հակոբյանի զրույցը
    • Էլուր
    • Ստվերում
    • Պատերազմի եւ խաղաղության արանքում
    • Ալիքի վրա
    • Տեղ սահմանի մոտ
    • Իրական օրակարգ
    • Կարմիր ժամանակներ
    • Վաղը
    • Չերեւան
    • Ուկրաինա | Պատերազմ
    • Թարգիր Լաո
    • Պարագիծ
    • Էկոդետ
    • Կարպիս Փաշոյանի զրույցը
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
  • մեր մասին
  • գործընկերներ
  • Կապ
Aliq Media Armenia
  • Գլխավոր
  • Հաղորդումներ
    • PoliticON
    • Թաթուլ Հակոբյանի զրույցը
    • Էլուր
    • Ստվերում
    • Պատերազմի եւ խաղաղության արանքում
    • Ալիքի վրա
    • Տեղ սահմանի մոտ
    • Իրական օրակարգ
    • Կարմիր ժամանակներ
    • Վաղը
    • Չերեւան
    • Ուկրաինա | Պատերազմ
    • Թարգիր Լաո
    • Պարագիծ
    • Էկոդետ
    • Կարպիս Փաշոյանի զրույցը
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
ՆերքինՔաղաքականություն

Արցախի հարցում Հայաստանը կրկնում է 1920-ի մայիսի 24-ը

Թաթուլ Հակոբյան 17:45 | 24.05.2022
Թաթուլ Հակոբյան 17:45 | 24.05.2022
Putin, Erdogan, Aliyev

Վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը եւ Հայաստանի գործող իշխանություններն, ըստ էության, հրաժարվում են Լեռնային Ղարաբաղի ինքնորոշման իրավունքի պաշտպանությունը հետապնդելուց եւ այս պահին կենտրոնանում են Արցախի բնակչության իրավունքների եւ անվտանգության խնդիրների վրա:

2020 թվականի 44-օրյա աղետալի պատերազմում կրած պարտությունից եւ նոյեմբերի 9-ի հայտարարությունից հետո Երեւանը հրաժարվել է Հայաստանի հետ Արցախի միացման եւ կամ նրա անկախության գաղափարից: Իրողությունները Փաշինյանին պարտադրել են իջեցնել նշաձողը եւ հաշվի նստել իրականության հետ:

Նշաձողը իջեցվել էր 1998-ին՝ Վազգեն Սարգսյանի, Ռոբերտ Քոչարյանի եւ Սերժ Սարգսյանի իրականացրած ռազմական հեղաշրջումից հետո, բայց քանի դեռ նոր պատերազմ չէր եղել, հեղաշրջում իրականացնողները վայելում էին Արցախյան առաջին հաղթանակն ու 1994-ի մայիսյան անժամկետ հրադադարը:

Երեւանը պաշտոնապես իր համաձայնությունն էր տվել «Ընդհանուր պետություն» առաջարկին, որի առաջին պարբերության մեջ ասվում էր. «Լեռնային Ղարաբաղը հանրապետության ձեւի պետական եւ տարածքային կազմավորում է եւ Ադրբեջանի հետ միասին կազմավորում է Ընդհանուր պետություն` նրա միջազգայնորեն ճանաչված սահմաններում»:

Երբ Բաքուն չընդունեց այս առաջարկները, Հայաստանի դիվանագետները սկսեցին նշաձողը մի աստիճան եւս իջեցնել: Այդ ժամանակներում շրջանառության մեջ էր դրվել «Անկախությունից ցածր, ինքնավարությունից բարձր», «Դե ֆակտո անկախ, դե յուրե՝ ոչ Ադրբեջանի կազմում» եւ նմանօրինակ ձեւակերպումներ:

Մայիսի 22-ին Բրյուսելում կայացած վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ նախագահ Իլհամ Ալիեւի միջեւ հանդիպումից հետո պաշտոնական հայտարարություն է տարածել միայն միջնորդ կողմը, այս դեպքում՝ Եվրոպական միության խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը: Կողմերի լռության պայմաններում Միշելի հայտարարությունը կարելի է համարել համաձայնեցված տեքստ Երեւանի եւ Բաքվի միջեւ: «Ղարաբաղի էթնիկ հայ բնակչություն» ձեւակերպումը նշանակում է, որ այս փուլում Հայաստանի համար Արցախի կարգավիճակ չկա:

Պատահական չէ նաեւ, որ «Ղարաբաղ» բառից առաջ բացակայում է «Լեռնային» բաղադրիչը: «Լեռնային Ղարաբաղ» ձեւակերպումը, անկախ կարգավիճակից, միջազգայնորեն նշանակել է Արցախի տարածքային, ազգային եւ քաղաքական միավորի գոյություն: Ադրբեջանն, անկասկած, կցանկանար, որ Շառլ Միշելի հրապարակած տեքստում «Ղարաբաղ» բառն ընդհանրապես չլիներ:

Երեւանը ձգտելու է նրան, որ Հայաստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ ստորագրվելիք խաղաղության պայմանագրում երկու երկրների՝ միմյանց տարածքային ամբողջականությունն ու սահմանների անխախտելիությունը ճանաչելու գործընթացում չլինի հստակ կետ, համաձայն որի՝ Արցախը պատկանում է Ադրբեջանին: Սա է այն հնարավոր առավելագույնը, որ կարող է ակնկալել Հայաստանն այսօր, այս պայմաններում:

Հիմա ասելիք եւ անելիք ունի Ստեփանակերտը, որը Ռոբերտ Քոչարյանի եւ նրա հաջորդների ձեռքով դուրս է թողնվել բանակցային գործընթացից՝ զրկվելով իր ճակատագիրը որոշելու կամ կայացվելիք վճռի վրա ազդելու հնարավորությունից: Առաջին՝ փորձել նոյեմբերի 9-ի հայտարարության, այն է՝ գործընթացի մաս կազմել, երկրորդ՝ ուղիղ խոսել Բաքվի հետ: Սա է սուբյեկտայնությունը վերականգնելու անհնարին թվացող, բայց միակ ու սեփական ճակատագիրը տնօրինելու ճանապարհը:

Մեր պատմությունը 100 տարի անց ողբերգական կերպով կրկնվում է ոչ միայն Կարսի եւ մյուս տարածքների կորստի, այլեւ Արցախի կարգավիճակի հարցում:

Հայոց պատմագրությունը հետեւողականորեն այն թեզն է առաջ տարել, որ Արցախը Խորհրդային Ադրբեջանին կցվել է 1921 թվականի հուլիսի 5-ի Կավբյուրոյի հայտնի նիստում: 1923-ի հուլիսի 7-ին Խորհրդային Ադրբեջանն ընդունել է «Լեռնային Ղարաբաղի Ինքնավար Մարզի կազմավորման» դեկրետը: Այս երկու թվականներն էլ ճշգրիտ են, բայց կա մեկ այլ՝ ավելի կարեւոր տարեթիվ ու փաստ, որը բացակայում է հայոց պատմության դպրոցական եւ բուհական բոլոր դասագրքերում, ակադեմիական շատ հրատարակություններում:

1920 թվականի այս օրը՝ մայիսի 24-ին, Չանախչի (այսօր՝ Ավետարանոց, որը ադրբեջանցիները գրավել են 2020-ի հոկտեմբերի վերջին) գյուղում տեղի է ունենում Դրաստամատ Կանայանի՝ Դրոյի, Գարեգին Նժդեհի, գնդապետ Դմիտրի Միրիմանյանի եւ Արցախում ՀՅԴ ներկայացուցիչ Արսեն Միքայելյանի խորհրդակցությունը: Մոտ մեկ ամիս առաջ բոլշեւիկները խորհրդայնացրել էին Ադրբեջանը եւ Բաքվի հետ Հայաստանից պահանջում էին զորքերը դուրս բերել Ղարաբաղից:

Խորհրդակցությունը որոշում է Ղարաբաղի իշխանությունը հանձնել տեղի հայ բոլշեւիկներին: Մայիսի վերջերին իշխանությունը հանձնվում է բժիշկ Սարգիս Համբարձումյանին, եւ հայկական զորամասը` Դրոյի առաջնորդությամբ, Քիրսի վրայով հունիսի առաջին օրերին անցնում է Խծաբերդ եւ ապա` Զանգեզուր: Նույնն անում է Գարեգին Նժդեհը՝ իր զորախմբով Հադրութից նահանջելով դեպի Կապան:

Այսպիսով՝ բոլշեւիկների անմիջական օգնությամբ եւ սպառնալիքի տակ Արցախը խորհրդայնացվեց: Ռուսաստանը, սակայն, խորհրդայանացնելով Ղարաբաղը, այն միանգամից չմիացրեց Ադրբեջանին: 1920 թվականի օգոստոսի 10-ին Խորհրդային Ռուսաստանի եւ Հայաստանի միջեւ կնքված համաձայագրով Ղարաբաղը, Զանգեզուրը եւ Նախիջեւանը համարվում էին վիճելի տարածքներ:

Հայաստանի Հանրապետությունն իր գոյության 1000 օրերի ընթացքում (1918-1920) արեց հնարավորը՝ Ադրբեջանի հետ երեք վիճելի տարածքներն իրեն միացնելու գործում, սակայն ի վիճակի եղավ պահելու միայն Զանգեզուրը, այն էլ ոչ ամբողջապես: Ղարաբաղն ու Նախիջեւանն ի վերջո մնացին Խորհրդային Ադրբեջանի կազմում:

Եվ վերջինը. պետք է հասկանալ, որ Արցախի անվտանգությունն ու պաշտպանությունը Հայաստանը ստիպված է եղել հանձնել, պատվիրակել Ռուսաստանին: Բաքուն ձգտելու է հասնել նրան, որ Երեւանը հստակ կերպով Լեռնային Ղարաբաղը ճանաչի Ադրբեջանի մաս, որպեսզի հետագայում այդ փաստն օգտագործի Ռուսաստանի հետ բանակցություններում, մասնավորապես՝ խաղաղապահների դուրսբերման նպատակով:

Ալիեւին, թվում է, հաջողվել է ազատվել «հայկական գլխացավանքից», բայց նրա համար նոր գլխացավանք կա՝ ռուսականը:

Թաթուլ Հակոբյան
Թաթուլ Հակոբյան

Լրագրող, հրապարակախոս, պատմություն հետազոտող, որն առօրյա փաստերը, դրանց վրա հիմնված դատողություններն ու պատմական փորձառությունը հաջողությամբ միահյուսելով ստանում է ուրույն բովանդակություն։

0
FacebookTwitterWhatsappTelegramEmail
նախորդը
Կապառոսը կազմել է ազգային հավաքականի ֆուտբոլիստների ցանկը
հաջորդը
Վրաստանի՝ որպես տրանսպորտային միջանցքի դերը մեծացել է

խմբագրական

  • Ռուսաստանը Արցախի իշխանություններին չի տեղեկացրել Ադրբեջանի կողմից 2023...

լրահոս

  • Իսրայելն ուժով կպատասխանի, եթե Սիրիայի կառավարությունը չկանխի դրուզներ...

  • Չենք պատրաստվում աշխարհով մեկ թռչել Կիեւի եւ Մոսկվայի...

  • Թրամփը հայտարարել է, որ մայիսի 8-ը կնշվի որպես...

  • ԵՄ-ը նոր պատժամիջոցներ է պատրաստում ՌԴ-ի դեմ՝ հրադադարից...

  • Դամասկոսում դրուզների հետ բախումներից հետո Սիրիայի կառավարությունը հայտարարել...

ընտրանի

  • 1

    Կարմիր գրքում գրանցված ծաղիկ է վաճառվում

  • 2

    Մեղուների քանակը նվազել է, բույսերի փոշոտումը՝ վատացել

  • 3

    Ի՞նչ է Պարկինսոնի հիվանդությունը, որո՞նք են ախտանշանները

  • 4

    Շարադրություն. Զոյա Բեգլարյան, «Իմ գյուղը»

  • 5

    Շարադրություն. Մարիամ Ղուկասյան, «Իմ գյուղը»

Facebook Youtube Email Telegram

արխիվ

Մայիսի 2022
ԵԵՉՀՈւՇԿ
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031 
« Ապր   Հնս »
Quality Sign Colored

© 2024 - Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են ՀՀ Օրենսդրությամբ: Ձևավորումը Ալիք Մեդիա
Գաղտնիության քաղաքականություն