Հայաստանում գյուղատնտեսության ո՞ր ճյուղն է այսօր զարգացած, ո՞ր մարզում ինչո՞վ են զբաղվում, գյուղատնտեսական հողատարածքների քանի՞ տոկոսն է մշակվում․ ոլորտին առնչվող շուրջ 40 հարցի այս օրերին պատասխանում են Հայաստանի բոլոր անկյուններում։
Հոկտեմբերի 11-ից մեր երկրում մեկնարկել է մարդահամարից հետո համապետական ամենամեծ միջոցառումը՝ Գյուղատնտեսական համատարած հաշվառումը (ԳՀՀ)։ Այն Հայաստանում անցկացվում է երկրորդ անգամ։ Առաջինն անցկացվել է 10 տարի առաջ՝ 2014-ին։
ԳՀՀ 2014
Գյուղատնտեսական համատարած հաշվառման վարչության պետ Վարդան Գեւորգյանը «Ալիք Մեդիա»-ի հետ զրույցում նշեց՝ այս համընդհանուր հետազոտությունը հնարավորություն կտա հասկանալու, թե ինչ տեղաշարժեր են եղել ոլորտում այս մեկ տասնամյակի ընթացքում։
Վարդան Գեւորգյան
ԳՀՀ վարչության պետ
«Գյուղատնտեսական համատարած հաշվառումը գյուղատնտեսության կառուցվածքի վերաբերյալ համընդգրկուն տվյալների հավաքագրում է, որոնք օգտագործվելու են բացառապես վիճակագրական նպատակներով։ Թե՛ նախապատրաստական փուլում, թե՛ բուն հաշվառման ընթացքում պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմիններն օժանդակում են հաշվառման անցկացմանը»,- նշում է Գեւորգյանը։
Հավաքվող տեղեկությունները մեծ նշանակություն ունեն յուրաքանչյուր պետության գյուղատնտեսական ռազմավարոթյունը մշակելիս եւ ոլորտային որոշումներ կայացնելիս։ Օրինակ՝ տվյալները հնարավորություն կտան հասկանալու՝ ՀՀ մշակովի հողատարածքների որ մասն է ջրդի, որը՝ անջրդի, ոռոգման ինչ խնդիրներ կան տարբեր մարզերում, որտեղ է այդ խնդիրն ավելի սուր, որտեղ է անհրաժեշտ ոռոգման համակարգի փոփոխություն կատարել։
Հետազոտության ընթացքում մշակված ամփոփ տվյալները կօգտագործեն գյուղատնտեսության ոլորտում քաղաքականություն եւ ծրագրեր մշակող ու իրականացնող պետական եւ տեղական ինքնակառավարման մարմինները, հասարակական կազմակերպությունները, գյուղատնտեսական արտադրանք արտադրողները եւ նրանց ծառայություններ մատուցողները, գիտակրթական հաստատությունները, միջազգային կազմակերպությունները եւ այլն:
Տվյալները կարող են էապես ազդել նաեւ գյուղոլորտում ներդրումային քաղաքականության վրա։ «Ամփոփ տվյալները հնարավորություն կտան թե՛ տեղացի, թե՛ արտերկրյա ներդրողներին լիարժեք պատկերացում կազմելու, թե երկրում ներդրումային ինչ ներուժ կա, Հայաստանի որ մարզում որ ուղղությունն է առավել զարգացած, ինչ գործարան կամ գյուղմթերքի վերամշակման արտադրամաս կարելի է կառուցել»,- նշում է Գեւորգյանը։
ԳՀՀ թռուցիկ
Այս տարի անցկացվող հաշվառման համար որոշակի փոփոխությունների է ենթարկվել նաեւ հարցաշարը՝ հաշվի առնելով ոլորտի զարգացումները։ Հարցեր են ավելացել «խելացի» անասնաշենքերի եւ ինտենսիվ այգիների վերաբերյալ՝ հասկանալու համար, թե այդ ոլորտում ինչ փոփոխություններ կան։
Հետազոտությունը նաեւ աշխատուժի մասին տեղեկություններ է պարունակելու, ինչը եւս կարող է նպաստել առկա ներուժի վերաբերյալ ամբողջական տեղեկացվածության բարձրացմանը։
ԳՀՀ-ի թիմում այժմ շուրջ 5500 աշխատակից կա, որոնցից մոտ 4500-ը հաշվարարներ են։ Նրանք շրջում են տնից տուն եւ հավաքում տվյալներ ինչպես գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքների, ցանքատարածությունների, անասնատեսակների եւ գլխաքանակի, թռչնաբուծության եւ ձկնաբուծության, այնպես էլ առկա գյուղատնտեսական տեխնիկայի վերաբերյալ։
ԳՀՀ 2024
Գեւորգյանն ընդգծում է՝ քաղաքացիները կարող են չմտահոգվել անձնական տվյալների պաշտպանության առումով։ Բոլոր տվյալները գաղտնի են պահվում։
«Համատարած հաշվառումների վերջնական արդյունքներն օգտագործվում եւ հրապարակվում են միայն ամփոփված եւ խմբավորված տեսքով։ ԳՀՀ-ի ընթացքում ձեռք բերված անվանական տվյալները գաղտնի են եւ հրապարակման ենթակա չեն:
Համատարած հաշվառմամբ ձեռք բերված անվանական նյութերը չպետք է օգտագործվեն որեւէ մարմնի կամ միջազգային կազմակերպության կողմից՝ ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց առնչվող հետաքննության եւ նախաքննության, վերահսկողության, դատաքննության, վարչական որոշումների կայացման կամ նման այլ գործընթացում»,- նշում է Գեւորգյանը:
Գյուղատնտեսական համատարած հաշվառման ամբողջական ամփոփ տվյալները հասանելի կլինեն 2026-ին։
Լրագրությունը որպես մասնագիտություն ընտրելիս հավատացած էի` այն կարող է աշխարհը փոխել: Հիմա մտածում եմ` գուցե աշխարհը փոխել չստացվի, բայց որոշ դեպքերում իրավիճակ փոխել հնարավոր է: