• Գլխավոր
  • Հաղորդումներ
    • Թաթուլ Հակոբյանի զրույցը
    • Էլուր
    • Ստվերում
    • Պատերազմի եւ խաղաղության արանքում
    • Ալիքի վրա
    • Տեղ սահմանի մոտ
    • Իրական օրակարգ
    • Կարմիր ժամանակներ
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
  • русская редакция
  • մեր մասին
  • գործընկերներ
  • Կապ
Aliq Media Armenia
  • Գլխավոր
  • Հաղորդումներ
    • Թաթուլ Հակոբյանի զրույցը
    • Էլուր
    • Ստվերում
    • Պատերազմի եւ խաղաղության արանքում
    • Ալիքի վրա
    • Տեղ սահմանի մոտ
    • Իրական օրակարգ
    • Կարմիր ժամանակներ
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
  • русская редакция
ՆերքինՔաղաքականություն

Նավթի դարաշրջանը չի ավարտվել

Վահրամ Աթանեսյան 11:30 | 16.03.2021
Վահրամ Աթանեսյան 11:30 | 16.03.2021
gas oil

Վերջին մի քանի տարիներին հայկական մեդիա-փորձագիտական որոշակի շրջանակներ շարունակաբար այն տեսլականն էին գեներացնում, որ «նավթի դարաշրջանն ավարտվում է, ստեղծվում կամ հայտանգործվում են էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրներ»: Արվում էին հետեւություններ, թե ըստ այդմ Ադրբեջանի կարեւորությունը «նվազելու է»: Նույնիսկ խոսվում էր, թե այդ երկրի տնտեսությունը «փլուզման եզրին է, քանի որ ամբողջովին նավթային ասեղի վրա է»։ Նման հրապարակումների հեղինակներն ասելիքը գունազարդում էին օտար աղբյուրներից հղումներով:

Իրականության մեջ, մինչդեռ, ամեն ինչ հակառակն է: Մերձավոր Արեւելքի ողբերգությունը էներգակիրների եւ տարանցման ուղիների համար կատաղի մրցակցության պարզ արտապատկերն է: Այս առումով Ադրբեջանը շատ գրագետ եւ հավասարակշռված քաղաքականություն որդեգրեց ի սկզբանե՝ դեռեւս 1994 թվականի աշնանը, երբ ստորագրվեց «դարի համաձայնությունը»:

Ի դեպ, այդ մեծ նախագծին որեւէ ձեւով մաս կազմելու Հայաստանի հնարավորությունը բաց էր մինչեւ 2000-ականների սկիզբը: Շուրջ յոթ տարի Բաքու-Ջեյհան խողովակաշարի անցկացումը հետաձգվում էր: Եւ երբ պարզ դարձավ, որ ԼՂ հարցում Հայաստանը չի կողմնորոշվում, BP-ն տվեց «դարի կառույցի» մեկնարկը՝ պայմանավորվելով Վրաստանի հետ: Բայց սա առանձին քննության թեմա է:

Նավթի դարաշրջանը ոչ միայն չի ավարտվել, այլեւ շարունակվում է, եւ նոր աշխարհաքաղաքական կոնստրուկցիաներ են ձեւավորվում: Օրերս տեղի է ունեցել անսպասելին. Թուրքմենստանի խորհրդարանը վավերացրել է Կասպից ծովի վիճելի հանքավայրն Ադրբեջանի հետ համատեղ շահագործելու մասին համաձայնագիրը, որ ավելի վաղ նույն ընթացակարգով հաստատել էր Բաքուն: Կողմերը պայմանավորվել են գործածությունից պաշտոնապես հանել հանքավայրին տված ազգային անվանումները եւ այն կոչել «Դոստլուգ» (Բարեկամություն):

Ըստ ձեռք բերված համաձայնության՝ հանքավայրից ստացվելիք եկամուտները Թուրքմենստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կբաշխվեն 70:30 տոկոս հարաբերակցությամբ: Ավելին, Ադրբեջանն իր վրա է վերցրել նոր հանքավայրից մինչեւ Ազերի-Գյունեշլի՝ արդեն իսկ շահագործվող հանքավայր ընդծովյա 20 կիլոմետրանոց խողովակաշարի անցկացման ֆինանսատեխնիկական ապահովումը: Այսպիսով թուրքմենական գազը, առանց այդ երկրի կողմից լրացուցիչ ծախսերի, կհասնի Բաքվի Սանգաչալ նավթագազային թերմինալ, որտեղից սկիզբ է առնում Բաքու-Էրզրում գազատարը:

Կասպյան ավազանի էներգակիրների տարանցման հարցի շուրջ աշխարհաքաղաքական մրցակցությունը, որ վերջին մեկուկես տասնամյակում ձգվում էր Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ, այսպիսով փակվում է: Բոլոր կողմերը գոհ են: Որոշակիորեն իմաստավորվում է «Հարավային գազային հոսք» նախագիծը, որն առանց թուրքմենական գազի տարանցման տնտեսական լուրջ նշանակություն չէր ունենա, բայց ամեն ինչ տեղի է ունենում Ռուսաստանի աչալուրջ ներկայությամբ. Թուրքմենա-ադրբեջանական նավթագազային նոր հանքավայրի շահագործման օպերատոր կհանդիսանա ռուսական «Լուկօյլ» ընկերությունը: Վերջինս, ի դեպ, հինգ տոկոսի մասնաբաժին ունի նաեւ Բաքու-Ջեյհան նավթամուղում:

Իսկ «Լուկօյլի» սեփականատերն էթնիկ ադրբեջանցի է՝ միլիարդատեր Վագիթ Ալեքպերովը, Ալիեւների եւ Փաշաեւների իշխող ընտանիքի մերձավոր բարեկամը: Ահա քեզ՝ գործնական քաղաքականություն, որտեղ ոչ ոք չի կորցնում, բոլորը միայն շահում են:

Ռուսաստանը, որ տարիներ ի վեր արգելափակում էր Տրանսկասպյան գազատարի անցկացումը՝ պատճառաբանելով, որ դա բնապահպանական աղետի կմատնի Կասպից ջրային ավազանը, ներկայումս Թուրքմենստան-Ադրբեջան համաձայնությունների երաշխավորն է: Ամեն ինչ նորմալ է, եթե մեգածրագրի թիկունքին կանգնած չեն BP-ն եւ ամերիկյան նավթային ընկերությունները:

Ռուսաստանին հաջողվել է Կասպից ավազանից էներգակիրների հետագա տարանցման օպերատորությունը քաղաքական եւ ուղղակի իմաստով վերցնել իր ձեռքը: Այն, ինչի համար շուրջ քսան տարի պայքարում էր Միացյալ Նահանգները՝ Եվրոպայի էներգետիկ շուկայում «սեղմել» Ռուսաստանին, մնաց որպես չիրականացված երազանք: Որովհետեւ Եվրոպա տարանցվող գազն անվանապես թուրքմենա-ադրբեջանական է, բայց քաղաքական եւ ֆինանսատնտեսական վերահսկելիության առումով՝ ռուսական, ռուսաստանյան:

Մեծ քաղաքականության մեջ «Լուկօյլն» ամենեւին էլ էթնիկ ադրբեջանցի Վագիթ Ալեքպերովի սեփականությունը չէ, ռուսաստանյան նավթագազային «իմպերիայի» մի մասնիկ է, վերահսկվում եւ ուղղորդվում է Կրեմլից: Գործնականում արտառոց ոչինչ տեղի չի ունեցել: Վաղը նույն սկզբունքով ղազախական նավթագազային ռեսուրսներն են հոսելու ադրբեջանական Սանգաչալ, այնտեղից՝ Ջեյհան, Էրզրում եւ ավելի հեռու՝ դեպի հարավային Եվրոպա: Բայց դա արդեն լինելու է սոսկ նավթ եւ գազ՝ շուկայական ապրանք, որի աշխարհաքաղաքական իմաստը Ռուսաստանն արդեն զտել է հօգուտ իր շահերի:

Արտառոցը (եթե շարունակենք աշխարհը տեսնել հայկական ուլտրա-պատրիոտիզմի նաիվությամբ) թերեւս այն է, որ չափազանց բարդ եւ գրեթե անլուծելի պատկերված մի թնջուկ այդքան արագ հանգուցալուծման է գնում նավթից եւ գազից զուրկ, աղքատ լեռնային մի տեղաշրջանում՝ ԼՂ-ում ծավալված եւ քառասունչորս օր տեւած մի պատերազմից հետո, որ համաշխարհային չափումներով աննախադեպ է առնվազն վերջին քառորդ դարի կտրվածքով:

Բայց արդյո՞ք արտառոց է, որ հենց այդ պատերազմից հետո է գալիս Կասպից ավազանի էներգակիրների շուրջ բոլոր կողմերի միջեւ մոդուս-վիվենդիի ժամանակը: Վաղը համանման համաձայնության կգան Ադրբեջանը եւ Իրանը:

Վահրամ Աթանեսյան

Պատմաբան, լրագրող, հրապարակախոս, քաղաքական գործիչ։ Հայաստանի Գերագույն Խորհրդի (1990-95) Արցախից ընտրված պատգամավոր, 2000-2015 թվականներին Արցախի Ազգային ժողովի երեք գումարումների պատգամավոր։ «Հոգեւոր Հայաստանը եւ արդիականությունը» գրքի հեղինակն է։

0
FacebookTwitterWhatsappTelegramEmail
նախորդը
Կհանդիպի ՀՀ ղեկավարների հետ
հաջորդը
Րոպեական ախտորոշման հմայքը

խմբագրական

Հայկն ու Բելը մարզական ասպարեզում

Promotion Image

Ուկրաինա․ մարդկային պատմություններ

Կացարանում 200 մարդ կա, նույնիսկ ջուր չունենք

լրահոս

  • Երզնկյանի հոբելյանը՝ «կանաչ, կարմիր աշխարհ»-ից մինչեւ հուշերի տպագրություն

    14:39 | 06.07.2022
  • Պահանջել է ներկայացնել Ադրբեջանին ռազմական աջակցության պատճառները

    14:08 | 06.07.2022
  • ԵՄ-ին անդամակցելու համար Հյուսիսային Մակեդոնիան պիտի փոխզիջումներ անի

    13:39 | 06.07.2022
  • Եվրամիությանը ղազախական նավթ գնելու առաջարկ է արել

    13:15 | 06.07.2022
  • Ադրբեջանի ՊՆ-ն դարձյալ ապատեղեկատվություն է տարածել

    12:49 | 06.07.2022

ընտրանի

  • 1

    Հայկն ու Բելը մարզական ասպարեզում

  • 2

    Լարսը բացվում-փակվում է, ծիրանը՝ փչանում

  • 3

    «Միջազգային» գյուղ՝ տեղական խնդիրներով

  • 4

    Կարակալպակստանի կարգավիճակում փոփոխություն չի մտցվի․ Միրզիոեւ

  • 5

    Ինչո՞ւ են մարդիկ դավաճանում հայրենիքը

Facebook Youtube Email Telegram

արխիվ

Մարտի 2021
Ե Ե Չ Հ Ու Շ Կ
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  
« Փտր   Ապր »

© 2022 - Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են ՀՀ Օրենսդրությամբ: Ձևավորումը Ալիք Մեդիա