• Գլխավոր
  • Հարթակ
    • 17+
    • Էկո
    • Սովետ
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
  • Գործընկերներ
    • Բուն TV
  • մեր մասին
  • Կապ
Aliq Media Armenia
  • Գլխավոր
  • Հարթակ
    • 17+
    • Էկո
    • Սովետ
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
  • Գործընկերներ
    • Բուն TV
ՆերքինՔաղաքականություն

Նավթի դարաշրջանը չի ավարտվել

Վահրամ Աթանեսյան 11:30 | 16.03.2021
Վահրամ Աթանեսյան 11:30 | 16.03.2021
gas oil

Վերջին մի քանի տարիներին հայկական մեդիա-փորձագիտական որոշակի շրջանակներ շարունակաբար այն տեսլականն էին գեներացնում, որ «նավթի դարաշրջանն ավարտվում է, ստեղծվում կամ հայտանգործվում են էներգիայի այլընտրանքային աղբյուրներ»: Արվում էին հետեւություններ, թե ըստ այդմ Ադրբեջանի կարեւորությունը «նվազելու է»: Նույնիսկ խոսվում էր, թե այդ երկրի տնտեսությունը «փլուզման եզրին է, քանի որ ամբողջովին նավթային ասեղի վրա է»։ Նման հրապարակումների հեղինակներն ասելիքը գունազարդում էին օտար աղբյուրներից հղումներով:

Իրականության մեջ, մինչդեռ, ամեն ինչ հակառակն է: Մերձավոր Արեւելքի ողբերգությունը էներգակիրների եւ տարանցման ուղիների համար կատաղի մրցակցության պարզ արտապատկերն է: Այս առումով Ադրբեջանը շատ գրագետ եւ հավասարակշռված քաղաքականություն որդեգրեց ի սկզբանե՝ դեռեւս 1994 թվականի աշնանը, երբ ստորագրվեց «դարի համաձայնությունը»:

Ի դեպ, այդ մեծ նախագծին որեւէ ձեւով մաս կազմելու Հայաստանի հնարավորությունը բաց էր մինչեւ 2000-ականների սկիզբը: Շուրջ յոթ տարի Բաքու-Ջեյհան խողովակաշարի անցկացումը հետաձգվում էր: Եւ երբ պարզ դարձավ, որ ԼՂ հարցում Հայաստանը չի կողմնորոշվում, BP-ն տվեց «դարի կառույցի» մեկնարկը՝ պայմանավորվելով Վրաստանի հետ: Բայց սա առանձին քննության թեմա է:

Նավթի դարաշրջանը ոչ միայն չի ավարտվել, այլեւ շարունակվում է, եւ նոր աշխարհաքաղաքական կոնստրուկցիաներ են ձեւավորվում: Օրերս տեղի է ունեցել անսպասելին. Թուրքմենստանի խորհրդարանը վավերացրել է Կասպից ծովի վիճելի հանքավայրն Ադրբեջանի հետ համատեղ շահագործելու մասին համաձայնագիրը, որ ավելի վաղ նույն ընթացակարգով հաստատել էր Բաքուն: Կողմերը պայմանավորվել են գործածությունից պաշտոնապես հանել հանքավայրին տված ազգային անվանումները եւ այն կոչել «Դոստլուգ» (Բարեկամություն):

Ըստ ձեռք բերված համաձայնության՝ հանքավայրից ստացվելիք եկամուտները Թուրքմենստանի եւ Ադրբեջանի միջեւ կբաշխվեն 70:30 տոկոս հարաբերակցությամբ: Ավելին, Ադրբեջանն իր վրա է վերցրել նոր հանքավայրից մինչեւ Ազերի-Գյունեշլի՝ արդեն իսկ շահագործվող հանքավայր ընդծովյա 20 կիլոմետրանոց խողովակաշարի անցկացման ֆինանսատեխնիկական ապահովումը: Այսպիսով թուրքմենական գազը, առանց այդ երկրի կողմից լրացուցիչ ծախսերի, կհասնի Բաքվի Սանգաչալ նավթագազային թերմինալ, որտեղից սկիզբ է առնում Բաքու-Էրզրում գազատարը:

Կասպյան ավազանի էներգակիրների տարանցման հարցի շուրջ աշխարհաքաղաքական մրցակցությունը, որ վերջին մեկուկես տասնամյակում ձգվում էր Ռուսաստանի եւ Արեւմուտքի միջեւ, այսպիսով փակվում է: Բոլոր կողմերը գոհ են: Որոշակիորեն իմաստավորվում է «Հարավային գազային հոսք» նախագիծը, որն առանց թուրքմենական գազի տարանցման տնտեսական լուրջ նշանակություն չէր ունենա, բայց ամեն ինչ տեղի է ունենում Ռուսաստանի աչալուրջ ներկայությամբ. Թուրքմենա-ադրբեջանական նավթագազային նոր հանքավայրի շահագործման օպերատոր կհանդիսանա ռուսական «Լուկօյլ» ընկերությունը: Վերջինս, ի դեպ, հինգ տոկոսի մասնաբաժին ունի նաեւ Բաքու-Ջեյհան նավթամուղում:

Իսկ «Լուկօյլի» սեփականատերն էթնիկ ադրբեջանցի է՝ միլիարդատեր Վագիթ Ալեքպերովը, Ալիեւների եւ Փաշաեւների իշխող ընտանիքի մերձավոր բարեկամը: Ահա քեզ՝ գործնական քաղաքականություն, որտեղ ոչ ոք չի կորցնում, բոլորը միայն շահում են:

Ռուսաստանը, որ տարիներ ի վեր արգելափակում էր Տրանսկասպյան գազատարի անցկացումը՝ պատճառաբանելով, որ դա բնապահպանական աղետի կմատնի Կասպից ջրային ավազանը, ներկայումս Թուրքմենստան-Ադրբեջան համաձայնությունների երաշխավորն է: Ամեն ինչ նորմալ է, եթե մեգածրագրի թիկունքին կանգնած չեն BP-ն եւ ամերիկյան նավթային ընկերությունները:

Ռուսաստանին հաջողվել է Կասպից ավազանից էներգակիրների հետագա տարանցման օպերատորությունը քաղաքական եւ ուղղակի իմաստով վերցնել իր ձեռքը: Այն, ինչի համար շուրջ քսան տարի պայքարում էր Միացյալ Նահանգները՝ Եվրոպայի էներգետիկ շուկայում «սեղմել» Ռուսաստանին, մնաց որպես չիրականացված երազանք: Որովհետեւ Եվրոպա տարանցվող գազն անվանապես թուրքմենա-ադրբեջանական է, բայց քաղաքական եւ ֆինանսատնտեսական վերահսկելիության առումով՝ ռուսական, ռուսաստանյան:

Մեծ քաղաքականության մեջ «Լուկօյլն» ամենեւին էլ էթնիկ ադրբեջանցի Վագիթ Ալեքպերովի սեփականությունը չէ, ռուսաստանյան նավթագազային «իմպերիայի» մի մասնիկ է, վերահսկվում եւ ուղղորդվում է Կրեմլից: Գործնականում արտառոց ոչինչ տեղի չի ունեցել: Վաղը նույն սկզբունքով ղազախական նավթագազային ռեսուրսներն են հոսելու ադրբեջանական Սանգաչալ, այնտեղից՝ Ջեյհան, Էրզրում եւ ավելի հեռու՝ դեպի հարավային Եվրոպա: Բայց դա արդեն լինելու է սոսկ նավթ եւ գազ՝ շուկայական ապրանք, որի աշխարհաքաղաքական իմաստը Ռուսաստանն արդեն զտել է հօգուտ իր շահերի:

Արտառոցը (եթե շարունակենք աշխարհը տեսնել հայկական ուլտրա-պատրիոտիզմի նաիվությամբ) թերեւս այն է, որ չափազանց բարդ եւ գրեթե անլուծելի պատկերված մի թնջուկ այդքան արագ հանգուցալուծման է գնում նավթից եւ գազից զուրկ, աղքատ լեռնային մի տեղաշրջանում՝ ԼՂ-ում ծավալված եւ քառասունչորս օր տեւած մի պատերազմից հետո, որ համաշխարհային չափումներով աննախադեպ է առնվազն վերջին քառորդ դարի կտրվածքով:

Բայց արդյո՞ք արտառոց է, որ հենց այդ պատերազմից հետո է գալիս Կասպից ավազանի էներգակիրների շուրջ բոլոր կողմերի միջեւ մոդուս-վիվենդիի ժամանակը: Վաղը համանման համաձայնության կգան Ադրբեջանը եւ Իրանը:

Վահրամ Աթանեսյան

Պատմաբան, լրագրող, հրապարակախոս, քաղաքական գործիչ։ Հայաստանի Գերագույն Խորհրդի (1990-95) Արցախից ընտրված պատգամավոր, 2000-2015 թվականներին Արցախի Ազգային ժողովի երեք գումարումների պատգամավոր։ «Հոգեւոր Հայաստանը եւ արդիականությունը» գրքի հեղինակն է։

0
FacebookTwitterWhatsappTelegramEmail
նախորդը
Կհանդիպի ՀՀ ղեկավարների հետ
հաջորդը
Րոպեական ախտորոշման հմայքը

խմբագրական

Հոբելյանին ընդառաջ

Promotion Image

լրահոս

  • Ագրեսիվ վարքագիծը չի խրախուսվում

    23:21 | 13.04.2021
  • ԱՄՆ եւ ՌԴ առաջնորդները զրուցել են

    22:14 | 13.04.2021
  • ԱՄՆ պերճախոս լռությունը

    21:08 | 13.04.2021
  • Իրանը չի ընկրկում

    20:14 | 13.04.2021
  • Պահանջի բացակայություն եւ մի շարք պահանջներ

    19:44 | 13.04.2021

ընտրանի

  • 1

    Աղավնոյի «անկախ պետությունը»

  • 2

    Եթե հաղթեինք

  • 3

    Թուրքիայի եւ Ադրբեջանի հետ խոսել է պետք. մղձավանջային...

  • 4

    Պատերազմական դրվագներ։ Գոռ Սարկիսյան

  • 5

    Աննախադեպը

Facebook Youtube Email Telegram
Վարդան Հարությունյան

Իրավապաշտպան, հասարակական գործիչ` խորհրդային այլախոհի տպավորիչ կենսագրությամբ։ 2004-ին ստեղծել է «Իրավունքի եւ ազատության կենտրոնը», որի հիմնադիր ղեկավարն է։ Հրապարակել է հայ այլախոհության պատմությունը ներկայացնող երկու գիրք՝ «Այլախոհությունը խորհրդային Հայաստանում» եւ «Քաղբանտարկյալի պատմություն»։

Մեսրոպ Հարությունյան

Լրագրող, խմբագիր, փորձագետ, լրագրության ուսուցիչ, ում կենսագրությունը սկսվել է նախորդ դարի 80-ականներին Հայաստանի Մեղրու շրջանի «Արաքս» թերթից ու շարունակվել մեդիայի կայացման խառնարանում։ Նաեւ գրող է, պատմվածքների ու վեպերի չորս գրքի հեղինակ։

Վահրամ Աթանեսյան

Պատմաբան, լրագրող, հրապարակախոս, քաղաքական գործիչ։ Հայաստանի Գերագույն Խորհրդի (1990-95) Արցախից ընտրված պատգամավոր, 2000-2015 թվականներին Արցախի Ազգային ժողովի երեք գումարումների պատգամավոր։ «Հոգեւոր Հայաստանը եւ արդիականությունը» գրքի հեղինակն է։

Tatul Hakobyan
Թաթուլ Հակոբյան

Լրագրող, հրապարակախոս, պատմություն հետազոտող, որն առօրյա փաստերը, դրանց վրա հիմնված դատողություններն ու պատմական փորձառությունը հաջողությամբ միահյուսելով ստանում է ուրույն բովանդակություն։

արխիվ

Մարտի 2021
Ե Ե Չ Հ Ու Շ Կ
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031  
« Փտր   Ապր »

@2020 - Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են ՀՀ Օրենսդրությամբ: Ձևավորումը Ալիք Մեդիա