2021 թվականի մայիսի 12-ից Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերը, խախտելով պետական սահմանը եւ ՄԱԿ-ի կանոնադրությունը, ներխուժել են Հայաստանի Հանրապետության միջազգայնորեն ճանաչված տարածք՝ որոշ հատվածներում խորանալով մինչեւ 3․5 կիլոմետր: Նշված տարածքի՝ Հայաստանի Հանրապետության անվիճելի մաս լինելը հաստատված է ոչ միայն պաշտոնական Երեւանի հրապարակած տեղեկությունների, այլեւ անկախ լրատվամիջոցների փաստահենք հրապարակումներով:
Կարեւոր է արձանագրել, որ ադրբեջանական զինված ուժերի ներխուժումը Հայաստանի Հանրապետության տարածք տեղի է ունեցել Ադրբեջանի նախագահի ու այլ պաշտոնյաների կողմից Սյունիքի մարզի նկատմամբ տարածքային նկրտումների եւ դրա մի մասի գրավման՝ տարիներ տեւած եւ վերջերս հաճախակիացած հրապարակային սպառնալիքներին զուգահեռ: Այս ներխուժումը շեշտակի սրում է իրավիճակը 2020 թ․ նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության ստորագրումից հետո ձեւավորված որոշակի կայունացումից հետո։
Ներքոստորագրյալ հասարակական կազմակերպությունները ստեղծված իրավիճակը համարում են ոչ միայն ուղղակի սպառնալիք Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ Ադրբեջանի կողմից պատերազմական գործողությունների սկսման, Հայաստանի անվիճելի մաս հանդիսացող տարածքի օկուպացիայի եւ այդ տարածքներում ապրող բնակչության ֆիզիկական գոյության համար, այլեւ՝ տարածաշրջանի անվտանգությանն ուղղված անմիջական մարտահրավեր։
Արձանագրում ենք, որ՝
Հայաստանի Հանրապետությունը բոլոր օրինական ակնկալիքներն ունի, որպես Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ) անդամ, իր տարածքային ամբողջականության խախտման այս դեպքի վերաբերյալ ստանալու ՀԱՊԿ-ի կողմից քաղաքական եւ ռազմական հակազդում՝ համաձայն պայմանագրի 2-րդ եւ 4-րդ հոդվածների, այնինչ մինչ օրս ՀԱՊԿ անդամ-երկրներից որեւէ մեկը չի դատապարտել Հայաստանի տարածքային ամբողջականության խախտումը եւ չի պահանջել Ադրբեջանի իշխանություններից դուրս բերել իրենց զորքերը Հայաստանի Հանրապետության տարածքից:
Թեեւ ՀԱՊԿ առանցքային անդամ-պետություն Ռուսաստանի Դաշնությունը բազմաթիվ երկկողմ պայմանագրերով ստանձնած պարտավորություններ ունի ապահովելու Հայաստանի տարածքային ամբողջականության պաշտպանությունը, իսկ ռուսական 102-րդ ռազմաբազան հենակետեր ունի նաեւ Սյունիքի մարզում, սակայն մինչ օրս որեւէ տեսանելի քայլ (օրինակ՝ ուժի ցուցադրություն) չի կատարել եւ չի հանդես եկել ՀՀ տարածքային ամբողջականության վերականգման կամ դրա աջակցության վերաբերյալ պաշտոնական հայտարարությամբ, չի դատապարտել Ադրբեջանի կառավարության ակնհայտ ագրեսիվ գործողությունները։
Ադրբեջանի կառավարության գործողություններն ակնհայտորեն հակասում են ՄԱԿ-ի կանոնադրության 2-րդ հոդվածի 4-րդ մասին, ինչպես նաեւ «Միջազգային անվտանգության ամրապնդման մասին» ՄԱԿ-ի ԳԱ հռչակագրի 4-րդ եւ 5-րդ կետերին։
Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններս գտնում ենք, որ․
1․ Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականության պաշտպանության, հնարավոր պատերազմական գործողությունների կանխարգելման, ինչպես նաեւ բնակչության ֆիզիկական պաշտպանության եւ անվտանգության ապահովման հարցում Հայաստանի Հանրապետության իշխանությունները պարտավոր են անհապաղ համախմբել ողջ պաշտպանական եւ անվտանգային ներուժն ու միջոցները։
2․ Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից Հայաստանի Հանրապետության տարածքային ամբողջականությունը խախտելու, ՀՀ քաղաքացիների անվտանգությանը սպառնալու հարցով պետք է դիմել ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդ՝ կիրառելու ՄԱԿ-ի կանոնադրությամբ նախատեսված գործողություններ եւ ընդունելու անհրաժեշտ որոշումներ:
«Իրազեկ քաղաքացիների միավորում» ՀԿ
Ժուռնալիստների «Ասպարեզ» ակումբ
Գլոբալիզացիայի եւ տարածաշրջանային համագործակցության վերլուծական կենտրոն
Հելսինկյան քաղաքացիական ասամբլեայի Վանաձորի գրասենյակ
«Խաղաղության երկխոսություն» ՀԿ
«Հելսինկյան Ասոցիացիա» իրավապաշտպան ՀԿ
«Ռեստարտ Գյումրի» նախաձեռնությունների կենտրոն ՀԿ
«Ռեստարտ Իջեւան» գիտակրթական ՀԿ
«Ռեստարտ» գիտակրթական հիմնադրամ
Քաղաքական երկխոսություն ՀԿ
«Իրավունքների պաշտպանություն առանց սահմանների» ՀԿ
«Մարդու իրավունքների հետազոտությունների կենտրոն» ՀԿ
Հանրային լրագրության ակումբ ՀԿ
«Ազատ քաղաքացի» ՀԿ
«Հանուն հավասար իրավունքների« կրթական կենտրոն ՀԿ
Թրանսփարենսի Ինթերնեշնլ հակակոռուպցիոն կենտրոն