Ֆրանսիայի Հանրապետության դեսպանության մշակույթի եւ համագործակցության հարցերով խորհրդական Գիյոմ Նարժոլեի բացառիկ հարցազրույցը «Ալիք Մեդիային»։
Ողջո’ւյն, ուրախ եմ հյուրընկալելու․․․
Արդեն 10 տարի է, ինչ Հայաստանը պաշտոնապես դարձել է Ֆրանկոֆոնիայի միջազգային կազմակերպության անդամ, եւ սա նշանակում է, որ Հայաստանի համար պետք է այդ ոլորտում որոշակի աշխատանք կատարել եւ զարգացնել ֆրանսերենը։ Ֆրանսիայի դեսպանատան անունից կարող եմ նշել, որ մենք աշխատում ենք Հայաստանի Հանրապետության ԿԳՄՍ նախարարության հետ եւ փորձում ենք հայաստանցի աշակերտների համար հնարավորինս պարզեցնել ֆրանսերեն սովորելու գործընթացը։ Վստահաբար գիտեք, որ կան տարբեր դպրոցներ, որտեղ առկա են ֆրանսերենի դասավանդման հատուկ ծրագրեր, եւ մենք սատարում ենք այդ դպրոցներին․ միաժամանակ աջակցում ենք նաեւ Հայաստանում Ֆրանսիական համալսարանին, որովհետեւ այն ամեն տարի օգնում է երիտասարդներին ավելի բարելավելու ֆրանսերենի իմացության մակարդակը եւ խոսելու այդ լեզվով, ինչպես բոլոր ֆրանսիացիները։ Մեր քաղաքականությունը միտված է աշխարհում ֆրանսերենի տարածմանը, քանի որ այս լեզուն այլ կերպ մտածելու հնարավորություն է ընձեռում։ Առհասարակ յուրաքանչյուր լեզու ունի իր ուրույն մտածողությունը, հետեւապես խոսել ֆրանսերեն նշանակում է տարբերվել։
Նախագահ Մակրոնի խոսքը հայ-ֆրանսիական հարաբերությունների վերաբերյալ կարելի է մեկնաբանել նախեւառաջ պատմական համատեքստում, որտեղ ակներեւ են հայ- ֆրանսիական ամուր կապերը եւ առնչակցության հարուստ փորձը։ Բոլորիս է հայտնի, թե ինչ է տեղի ունեցել 20-րդ դարի առաջին կեսին, նկատի ունեմ Մեծ Եղեռնը եւ դրան հետեւող ժամանակաշրջանը։ Այդ ողբերգական իրադարձությունների պատճառով բազմաթիվ հայեր են տեղափոխվել Ֆրանսիա, որոնց թիվն այսօր հասնում է շուրջ 600 հազարի։ Սա նշանակում է, որ Ֆրանիսայի համար Հայաստանը առանձնահատուկ երկիր է, եւ հայկական համայնքը մեծ դերակատարում ունի։ Գնահատելով Հայաստանի անկախության 30 տարիները՝ պետք է փաստել, որ մեր երկրների միջեւ հաստատվել են նոր որակի հարաբերություններ, որոնք այժմ դինամիկ կերպով զարգանում են, իսկ վերջին պատերազմից հետո Ֆրանսիան ամենամոտ երկիրն է դարձել Հայաստանի համար։ Անշուշտ, այս ամենին զուգահեռ մեծ դերակատարում ունեն հայկական համայնքը եւ նրա վճռական քվեն Ֆրանսիայում տեղի ունեցող ընտրական գործընթացներում։
Հետաքրքիր հարց է, սակայն մի փոքր դժվար կլինի պատասխանել․ կարծում եմ, ցավոք, Ֆրանկոֆոնիայի բոլոր երկրները չեն, որ ճանաչում են Հայաստանը, օրինակ՝ այսօր Ֆրանկոֆոնիան արագորեն զարգանում է Աֆրիկայում, բայց Աֆրիկյան պետությունների դեսպանատներ հիմա գրեթե չկան Հայաստանում։ Ես կարծում եմ, որ Հայաստանի համար շատ կարեւոր է խորացնել կապերը կազմակերպության բոլոր երկրների հետ։ Ֆրանկոֆոնիայի կազմակերպությունը Հայաստանի համար կարեւոր հարթակ է, որտեղ ձեր երկիրը կարող է արտահայտել իր կարծիքը, բարձրացնել խնդիրներ եւ ընդունել տրված աջակցությունը։ Ինչ վերաբերում է քաղաքական մշակույթին, առաջին բանը, որ ուզում եմ ասել, այն է, որ երբ մարդ խոսում է ժողովրդավարության մասին, շատ կարեւոր է նկատել, որ այն քարացած երեւույթ չէ, այն զարգանում է, փոխվում։ Եվ երբ խոսում ենք դրա մասին, պետք է անպայման հաշվի առնենք տիրող իրադրությունը եւ ժամանակը։
Անկեղծ ասած՝ դժվար է համեմատել ֆրանսիական եւ հայկական ժողովրդավարությունները, որովհետեւ հայկական պետության պատմությունը շատ բարդ է եղել, եւ իրականում այն կարճ ժամանակ է, ինչ գոյություն ունի։ Սա նշանակում է, որ Հայաստանի համար պետք էր ամեն ինչ ստեղծել միաժամանակ՝ կառուցել պետություն, ժողովրդավարություն, բարելավել կյանքի մակարդակը եւ գործարկել պետական հաստատությունները։ Այդ պատճառով ես կդժվարանամ համեմատել, բայց մի բան կարող եմ ասել, որ այստեղ՝ Կովկասում, եւ հետխորհրդային երկրների թվում Հայաստանն իսկապես դեմոկրատական երկիր է։ Խնդիրներ իհարկե կան, սակայն դրանցից զերծ չէ նաեւ Ֆրանսիան, եւ եթե նայենք, օրինակ, մարդու իրավունքների տեսանկյունից, ապա հասարակության անդամները, որոնք դեմ են կառավարության գործունեությանը, կարողանում են արտահայտել իրենց դժգոհությունը, ինչը կոչվում է ժողովրդավարություն։ Կարելի է, իհարկե, ամեն ինչ ավելի բարելավել, սակայն չի կարելի անտեսել այն, որ Հայաստանում կա ժողովրդավարություն, եւ բոլոր հայերի, բոլոր քաղաքացիների գործը պիտի լինի պահել եւ զարգացնել այն։
Ինձ համար դժվար է խոսել այդ մասին, ես տպավորություն ունեմ, որ երկու տարվա ընթացքում միայն կարողացել եմ մի փոքր հասկանալ՝ ինչ է Հայաստանը, որովհետեւ հիշում եմ՝ երբ եկա այստեղ, տեսնում էի, որ այն շատ բաներով նման է Ֆրանսիային։ Հայաստանում մենք միաժամանակ Եվրոպային շատ մոտ ենք եւ միեւնույն ժամանակ հեռու։ Հայաստանի մշակույթն իր բնույթով ավելի արեւելյան է՝ մայրաքաղաքը, շենքերը եւ ամեն ինչ, սակայն չափազանց ինքնատիպ է ու տարբերվող։ Հայաստանի մշակութային ինքնատիպությունը շատ ազդեցիկ է, եւ հենց սա է թույլ է տվել հայերին ապրել եւ գոյատեւել տասնյակ դարեր։
Այո՛, ես հիանում եմ հայերի սիրով։ Նրանց հայրենասիրությունը եւ ակնածանքը երկրի հանդեպ հզոր տպավորություն են թողել ինձ վրա, որովհետեւ Եվրոպայում արդեն մարդն այսօր չի ասում, որ սիրում է իր հայրենիքը։ Այստեղ այդ զգացմունքը շատ ամուր է արմատավորված: Երբ սկսվել էր վերջին պատերազմը, շատ էի զարմացել՝ տեսնելով, որ բազմաթիվ երիտասարդ տղամարդիկ եւ կանայք գնում էին պաշտպանելու իրենց երկիրը։ Սա ցույց է տալիս, որ ճգնաժամային ամենաբարդ իրավիճակներում մարդն ամեն ինչ այլ կերպ է ընկալում։ Բոլորը վարվում են այնպես, ինչպես իրենց սիրտն է թելադրում։
Արվեստաբան եւ միջնադարագետ։ Գրում է մշակույթի մասին։ Հետաքրքրության առանցքում են՝ փիլիսոփայությունը, արվեստները, գրականությունը եւ միջմշակութային փոխառնչությունները։