• Գլխավոր
  • Հաղորդումներ
    • PoliticON
    • Թաթուլ Հակոբյանի զրույցը
    • Էլուր
    • Ստվերում
    • Պատերազմի եւ խաղաղության արանքում
    • Ալիքի վրա
    • Տեղ սահմանի մոտ
    • Իրական օրակարգ
    • Կարմիր ժամանակներ
    • Վաղը
    • Չերեւան
    • Ուկրաինա | Պատերազմ
    • Թարգիր Լաո
    • Պարագիծ
    • Էկոդետ
    • Կարպիս Փաշոյանի զրույցը
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
  • մեր մասին
  • գործընկերներ
  • Կապ
Aliq Media Armenia
  • Գլխավոր
  • Հաղորդումներ
    • PoliticON
    • Թաթուլ Հակոբյանի զրույցը
    • Էլուր
    • Ստվերում
    • Պատերազմի եւ խաղաղության արանքում
    • Ալիքի վրա
    • Տեղ սահմանի մոտ
    • Իրական օրակարգ
    • Կարմիր ժամանակներ
    • Վաղը
    • Չերեւան
    • Ուկրաինա | Պատերազմ
    • Թարգիր Լաո
    • Պարագիծ
    • Էկոդետ
    • Կարպիս Փաշոյանի զրույցը
  • Քաղաքականություն
    • Ներքին
    • Արտաքին
    • Հարեւաններ
    • Աշխարհ
  • Մենք
    • Հայաստան
    • Սփյուռք
  • Տնտեսություն
  • Մշակույթ
ՆերքինՔաղաքականություն

Սահման, որն այդպես էլ չգծվեց

Վարդան Հարությունյան 11:30 | 04.08.2022
Վարդան Հարությունյան 11:30 | 04.08.2022
protest

Մենք 20-րդ դարավերջին հերոսական տարիներ ենք ապրել։ Ունեցել ենք 1988-1991 թվականները, որոնք մեզ սովետական անտրտունջ, գլխահակ, իրավազուրկ մարդուց քաղաքացիների վերածեցին․ հանգեցինք անկախության մտքին, քվեարկեցինք անկախության օգտին, ապա մինչեւ 1994-ը, ծանրագույն զրկանքներ հաղթահարելով, քառամյա պատերազմի բեռը կրեցինք ու պատվով դուրս եկանք։

Թվում էր՝ 1988-1994 թվականները՝ այդ վեց տարիները, որ մեզ նոր միտք ու նոր որակ էին հաղորդել, ընդմիշտ պետք է փոխեին մեզ։ Իրենց հերոսականությամբ մեզ պետք է տարանջատեին մեր անցյալից։ Բայց որքան էլ վճռական էին այդ տարիները, մեզ, ցավոք, վերջնականապես փոխել չկարողացան։

Մենք չկարողացանք մեր այդ չափազանց ծանր, բայց նաեւ լուսավոր ու հերոսական տարիները դարձնել մեր անցյալի եւ մեր ներկայի միջեւ սահման։ Սահման, որը, թափանցիկ լինելով հանդերձ, չպետք է թույլ տար, որ մեր արատավոր անցյալն իր վարք ու բարքով մեր ներկա թափանցի, դառնա բեռ, կախվի մեր ոտքերից ու դեպի ապագա մեր ընթացքին խանգարի։

Չէր կարող նման սահմանի բացակայությունը ճակատագրական չլինել։ 1995-1996-ից մեր հետընթացն արդեն նկատելի էր։ Դանդաղ, բայց հաստատուն քայլերով վերադառնում էր մեր մերժված անցյալը։ 2000-ականներին այն արդեն ամրապնդվել ու տնօրինում էր մեր ներկան։ Պետությունն օտար էր կրկին։ Ձեւական էր ամբողջն ու շինծու՝ բաժակաճառային հայրենասիրություն, մեր կայունության ու հզորության մասին դատարկ զրույցներ, մշտապես կեղծվող ընտրություններ, սուտ, աչքակապություն, անարժանների, ստորաքարշների առաջխաղացում։

Հասունացել էր մի իրականություն, որը կրկին պետք է մերժվեր։ Դա տեղի էր ունենալու 2008-ին։ Ճիշտ է, 2008-ը նախագահական ընտրություններով էր պայմանավորված, բայց շատ արագ համաժողովրդական շարժման վերաճեց։ Ձեւավորվեց մի գեղեցիկ ու հզոր շարժում, որն ուներ թե՛ անցյալի լուրջ ու խոր վերլուծություն ու գնահատական, թե՛ ապագայի վերաբերյալ հստակ ձեակերպված ծրագիր։ Այն խոստանում էր բերել հեղափոխական փոփոխություններ եւ դառնալ անցյալը ներկայից բաժանող սահման։

Օրվա իշխանությունները գնդակահարեցին այդ շարժումը, որովհետեւ սահման դառնալով՝ այն առաջին հերթին հենց նրանց ներկա անցնելու մուտքն էր փակելու։

Տասը տարի անց՝ 2018-ին, պատմությունը մեզ նոր հնարավորություն ընձեռեց։ Կրկին հրապարակը լիքն էր, կրկին մերժելի անցյալն էր մերժվում, կրկին կար վստահություն, թե մեր արատավոր անցյալից մեզ բաժանող սահմանն ենք գծում։ Շարժումը հաջողությամբ ավարտվեց, սահմանը, սակայն, որքան էլ անսպասելի էր, չդրվեց։

Եթե 1990-ականների առաջին տարիներին անցյալն ու ներկան տարանջատող սահմանը չդնելը կարող է ինչ-ինչ բացատրություններ ունենալ, մի դեպքում մտածեցին երեւի, թե 1988-1991 թվականները լվացել են մեզ մեր անցյալից, ու լրացուցիչ սահմանի կարիք չկա այլեւս, մյուս դեպքում կարծեցին միամտորեն, թե կարելի է հաշտեցնել անցյալն ու ներկան, մեկ այլ դեպքում՝ ծանր ժամանակներ էին՝ պատերազմ, շրջափակում, օրվա խնդիր էր լուծվում, եւ ժամանակ չունեցան, իսկ 2008-ի շարժումն ուղղակի գնդակահարվեց, ապա 2018-ի շարժման առաջնորդներն, ինչպես շատ արագ պարզվեց, նման խնդիր ընդհանրապես չեն ունեցել։ Նրանք միայն մեկ խնդիր են ունեցել. օգտագործելով համաժողովրդական շարժումը՝ գալ իշխանության ու տեղավորվել հարմարավետ իշխանական հին համակարգում։

Այդ սահմանի բացակայության պատճառով մեր կյանքի բոլոր բնագավառներում անցյալն է տնօրեն։ 1990-ականների առաջին տարիները չհաշված՝ ապրել ու ապրում ենք պետականազուրկ համայնքին բնորոշ պատկերացումներով, երբ առաջնայինն աննյութական հայրենիքն է, իսկ պետությունը չկա։

Շարունակում ենք չկարեւորել պետությունը։ Հանուն մեր ցնորական երազանքների ու անիրականանալի ծրագրերի թեթեւորեն վտանգում ենք այն։ Հայաստանի Հանրապետությունը դիտարկում ենք ոչ թե որպես մեծ ու բազմազան աշխարհի մաս, այլ պաշարված ամրոց, որտեղ մեր պապերը, մենք ու մեր թոռները՝ յուրաքանչյուրս մեր հերթին կենաց ու մահու մեր բաժին պատերազմը պետք է տանք։

Այս մտածողությունը չէր կարող 30 տարի շարունակվող մեր պատերազմի վերջակետը դնել։ Եվ չէր կարող այս մտածողությունը չհանգեցնել մեր երեկվա պարտությանը, որն իր անպատկերացնելի ծանրությամբ իջել է մեր ուսերին, սեղմում է մեր կոկորդը եւ ազատ շնչել չի թողնում։

Վարդան Հարությունյան

Իրավապաշտպան, հասարակական գործիչ` խորհրդային այլախոհի տպավորիչ կենսագրությամբ։ 2004-ին ստեղծել է «Իրավունքի եւ ազատության կենտրոնը», որի հիմնադիր ղեկավարն է։ Հրապարակել է հայ այլախոհության պատմությունը ներկայացնող երկու գիրք՝ «Այլախոհությունը խորհրդային Հայաստանում» եւ «Քաղբանտարկյալի պատմություն»։

0
FacebookTwitterWhatsappTelegramEmail
նախորդը
ԵԱՀԿ-ն ծայրաստիճան մտահոգված է
հաջորդը
ԱՄՆ-ը եւ Եվրամիությունը խիստ մտահոգված են

խմբագրական

  • Ռուսաստանը Արցախի իշխանություններին չի տեղեկացրել Ադրբեջանի կողմից 2023...

լրահոս

  • Իսրայելն ուժով կպատասխանի, եթե Սիրիայի կառավարությունը չկանխի դրուզներ...

  • Չենք պատրաստվում աշխարհով մեկ թռչել Կիեւի եւ Մոսկվայի...

  • Թրամփը հայտարարել է, որ մայիսի 8-ը կնշվի որպես...

  • ԵՄ-ը նոր պատժամիջոցներ է պատրաստում ՌԴ-ի դեմ՝ հրադադարից...

  • Դամասկոսում դրուզների հետ բախումներից հետո Սիրիայի կառավարությունը հայտարարել...

ընտրանի

  • 1

    Բնության հետ ներդաշնակ տնտեսություն․ երեք պատմություն Վայոց ձորից

  • 2

    Ի՞նչ է Պարկինսոնի հիվանդությունը, որո՞նք են ախտանշանները

  • 3

    Կրթության նոր մեթոդներ, որոնք ձեւավորում են քննադատական ու...

  • 4

    2024-ի հունվարի 1-ից կենսաթոշակը նոր ձեւով կհաշվարկեն

  • 5

    «Աղբահանության վճարի թանկացման որոշումը պետք է վիճարկել դատարանում»․...

Facebook Youtube Email Telegram

արխիվ

Օգոստոսի 2022
ԵԵՉՀՈւՇԿ
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031 
« Հլս   Սպտ »
Quality Sign Colored

© 2024 - Բոլոր իրավունքները պաշտպանված են ՀՀ Օրենսդրությամբ: Ձևավորումը Ալիք Մեդիա
Գաղտնիության քաղաքականություն