Արցախի 60 քաղաքացիական հասարակության կազմակերպություններ այսօր Հայաստանի արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանին են հանձնել 2024 թվականի սեպտեմբերի 2-ին ԵԱՀԿ գործող նախագահ Յան Բորգին ուղղված դիմումի պատճենը։
Դիմումի ամբողջական տեքստը ներկայացնում ենք ստորեւ․
Հայաստանի Հանրապետության արտաքին գործերի նախարար
Պարոն ԱՐԱՐԱՏ ՄԻՐԶՈՅԱՆԻՆ
Պարոն նախարար
2024 թվականի սեպտեմբերի 2-ին Արցախի (Լեռնային Ղարաբաղի) Հանրապետության քաղաքացիական հասարակության ավելի քան 50 կազմակերպություններ Ուղերձ են հղել Եվրոպայում անվտանգության եւ համագործակցության կազմակերպության (ԵԱՀԿ) Գործող նախագահ պարոն Յան Բորգին:
Այդ Ուղերձի պատճենն ուղարկում ենք Ձեզ՝ որպես ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի անդամ երկրի արտաքին-քաղաքական գերատեսչության ղեկավարի:
Անհրաժեշտ ենք համարում հիշեցնել, որ Հայաստանի Հանրապետությունը բավարար իրավունքներ եւ պարտավորություններ ունի Արցախի Հանրապետության քաղաքացիների հավաքական ու անհատական հիմնարար իրավունքների պաշտպանության հարցում, ինչն ամրագրված է ինչպես ազգային, այնպես էլ միջազգային մակարդակներում ընդունված փաստաթղթերում:
Ադրբեջանի ղեկավարությունը չի դադարեցնում ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի՝ ղարաբաղյան հիմնախնդրի խաղաղ կարգավորման միջազգային մանդատ ունեցող միակ կառույցի լուծարման փորձերը: Իր ապօրինի նկրտումներին իրավազորություն հաղորդելու նպատակով ադրբեջանական կողմը Հայաստանից լկտիաբար պահանջում է համատեղ դիմել ԵԱՀԿ-ին՝ Մինսկի խմբի եւ դրա հետ կապված կառույցների լուծարման խնդրանքով:
Կարեւոր ենք համարում նշել, որ Հայաստանի իշխանությունները չպետք է համաձայնվեն պաշտոնական Բաքվի այս եւ համանման պահանջներին, քանի որ դրանց ընդունումը ոչ միայն նվաստացուցիչ է հայ ժողովրդի համար, այլեւ Հայաստանին զրկելու է Արցախի քաղաքացիների կենսականորեն կարեւոր շահերի ու իրավունքների եւ ՀՀ պետական շահերի պաշտպանության հարցում միջազգայնորեն ճանաչված ռազմավարական նշանակության մեխանիզմից:
ԵԱՀԽ/ԵԱՀԿ փաստաթղթերի համաձայն՝ Հայաստանը լիարժեք իրավունք ունի մասնակցելու Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշման հարցին: Ավելին՝ ՄԱԿ Անվտանգության Խորհրդի համապատասխան բանաձեւերով Հայաստանն օժտվել է ղարաբաղյան հակամարտության խաղաղ կարգավորման որոշակի գործառույթներով: Ադրբեջանի կողմից Արցախի Հանրապետության տարածքի ապօրինի զավթման փաստը, էթնիկ զտումը եւ բնիկ հայ ժողովրդի նկատմամբ ցեղասպանական գործողություններն ամենեւին էլ չեն նշանակում, որ խաղաղության միջազգային համաժողովում Լեռնային Ղարաբաղի իրավաքաղաքական կարգավիճակի որոշման եւ Արցախի ժողովրդի իրավունքների վերականգնման ու պաշտպանության հարցը փակված է:
Խիստ դատապարտելի ու կործանարար համարելով Արցախն Ադրբեջանի կազմում ճանաչելու վերաբերյալ ՀՀ իշխանությունների դիրքորոշումը եւ դրանից բխած գործողությունները՝ այժմ էլ արձանագրում ենք, որ ԵԱՀԿ շրջանակներում Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի որոշման հարցում ստանձնած միջազգային պարտավորություններից Հայաստանի իշխանությունների արդեն ֆորմալ հրաժարումը բացարձակապես հիմնազուրկ ու խիստ վտանգավոր է: Ավելին՝ այն խթանում է ՀՀ-ի նկատմամբ Բաքվի վարչակարգի անհիմն հավակնությունները:
Վստահ ենք, որ Հայաստանի իշխանությունները պետք է սկզբունքորեն եւ հետեւողականորեն հետամուտ լինեն ՀՀ կառավարության դատական հայցերի հիման վրա Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի եւ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշումների կատարմանը:
Հայաստանի Հանրապետությունը, որպես Արցախի բռնատեղահանված բնակչությանն ընդունած երկիր, իրավունք ունի եւ պարտավոր է երկկողմ եւ բազմակողմ ձեւաչափերով ջանքեր գործադրել Արցախի ժողովրդի՝ սեփական հայրենիք հավաքական, անվտանգ, արժանապատիվ ու կայուն վերադարձի եւ կյանքի, Արցախի հոգեւոր-մշակութային հարուստ ժառանգության պաշտպանության, ադրբեջանական գերության մեջ ապօրինի պահվող անձանց ազատման, ինչպես նաեւ մեր քաղաքացիների մասնավոր ու հանրային սեփականության պահպանության ու պաշտպանության ուղղությամբ:
Հարկ է ընդգծել նաեւ, որ առանց հայ-ադրբեջանական հակամարտության հիմնական հարցերի (այդ թվում՝ Արցախի ժողովրդի հավաքական վերադարձի, անվտանգության ու իրավունքների երաշխավորման, Արցախի միջազգային կարգավիճակի որոշման) հասցեագրման՝ անհնար է պատկերացնել որեւէ տեւական, արդար ու արժանապատիվ խաղաղություն Հարավային Կովկասում: Ուստի, հայ-ադրբեջանական բանակցություններում այս եւ մի շարք այլ կարեւորագույն հիմնախնդիրների դիտավորյալ անտեսումը չի կարող իրավաչափ ու արդյունավետ հիմքեր ձեւավորել կայուն, արդար ու արժանապատիվ խաղաղության համար:
Արցախի ՀԿ-ների ստորագրություններ՝
«Վերադարձ դեպի Դիզակ» ՀԿ
«Մտքի ուժ» գիտական ՀԿ
«Ասկերանի զարգացման կենտրոն» ՀԿ
«Հանուն Հադրութի» ՀԿ
«Դիզակ Արտ» մշակութային ՀԿ
«Վերադարձ դեպի Քաշաթաղ» ՀԿ
«Հարմոնիա» Շուշիի կանանց ՀԿ
«Արմատ եւ սաղարթ» ՀԿ
«Մայրություն» ՀԿ
«Երիտասարդ իրավաբաններ» ՀԿ
«Ռազմավարական հետազոտությունների անկախ կենտրոն» ՀԿ
«Զարգացում» ՀԿ
«Աֆղանստանի պատերազմի վետերանների միություն» ՀԿ
«Կին փախստականների միություն» ՀԿ
«Արցախի ժուռնալիստների միություն» ՀԿ
«Արցախի պահեստազորի սպաների միավորում» ՀԿ
«Արցախի կույրերի միավորում» ՀԿ
«Արցախի նկարիչների միություն» ՀԿ
«Երիտասարդական հասարակական հետազոտությունների կենտրոն» ՀԿ
«Էկո Արցախ» ՀԿ
«Արցախի մշակութային ժառանգության պահպանության խորհուրդ» ՀԿ
«Միասնական Հայաստան» հայրենասիրական ՀԿ
“Արցախի Արվեստագործների միություն” ՀԿ
«Վերադարձ դեպի Քարվաճառ» ՀԿ
«Շուշիի դեօկուպացիա» ՀԿ
Արցախի մշակույթի եւ զբոսաշրջության զարգացման գործակալություն ՀԿ
«Վիրավոր ազատամարտիկների միավորում» սոցիալ-իրավական ՀԿ
«Կռունկ» արցախահայության իրավունքների պաշտպանության ՀԿ
«Արցախի մայրերի աջակցության կենտրոն» ՀԿ
«Արցախի պատմամշակութային ժառանգության պահպանության ծառայություն» ՀԿ
«Մեր տուն Արցախ» ՀԿ
Բռնի տեղահանված արցախահայերի արհմիություն
«Արցախի Ժողովրդավարական դիվանագիտության ինստիտուտ» ՀԿ
«Կրթական, հոգեբանական աջակցություն» ՀԿ
«Երկխոսության կամուրջ» ՀԿ
«Արցախի արծիվներ» ՀԿ
«Իմ իրավունքը» քաղաքացիական շարժում
ՕՕ «Ավանդական քիքբոքսինգի ֆեդերացիա» ՀԿ
«Արցախի դիվանագետների միություն» հասարակական նախաձեռնություն
«Հավասար հնարավորությունների հայրենիք» հասարակական շարժում
ԼՂՀ մարզական տուրիզմի ֆեդերացիա
Խուլ ու համրերի հասարակություն
«Հանգանակ» ԲՀԿ
«Արցախից Արցախ» տեղեկատվական, վերլուծական, հետախուզական, իրավապաշտպան կենտրոն ՀԿ
«Վիտա» ՀԿ
«Արցախի միություն» ՀԿ
«Առաջ արցախ» ՀԿ
«Դիզակ» թերթ
«ԳԵՆ» նախաձեռնությունների կենտրոն ՀԿ
ԼՂՀ փախստականների միություն
«Արցախից տեղահանված արցախցիների» ՀԿ
“ՄեդիաՍտեփ” ՀԿ
Ստեփանակերտի մամուլի ակումբ ՀԿ
Ազգային Արցախ ՀԿ
«Վերածնված հայրենիք» ՀԿ
«Ավագների Խորհոըրդ» ՀԿ
Արցախի գրողների միություն ՀԿ
Արցախի երիտասարդների զարգացման կենտրոն ՀԿ
«Արցախյան երրորդ պատերազմում զոհված եւ անհայտ կորած զինծառայողների հարազատների միություն»
Արցախի պառլամենտականների ասոցիացիա
«ԼՂՀ խուլերի միավորում» ՀԿ