«Ռուսաստան. Պուտինի խաղահրապարակ. Կայսրություն, հեղափոխություն եւ նոր ցար» գրքի հեղինակ, Սան Ֆրանցիսկոյում ապրող գրող ու մանկավարժ Անաստասիա Էդելը, որ ծնվել եւ մեծացել է հարավային Ռուսաստանում, հարավկորեական The Korea Times պարբերականում ուշագրավ հոդված է հրապարակել մի թեմայի վերաբերյալ, որն այսօր գրեթե բոլորի շուրթերին է:
«Պուտինը Ռուսաստան չէ»: Որպես Ռուսաստանի պատմության դասախոս եւ նախկին խորհրդային ռուս ամերիկացի՝ ես այս խոսքերն ասել եմ բազմիցս: Բայց այժմ Ռուսաստանի մշակութային գանձերը՝ պոեզիան, վեպերը, ֆիլմերը, թատրոնը, սիմֆոնիաները, դրված են ռեժիմի իրականացրած անմեղ մարդկանց կանխամտածված սպանությունների հետ նույն նժարին: Այս նոր աշխարհում Ռուսաստանի հաջորդ պատմությունն ու մշակույթը կտրուկ փոխվում են փետրվարի 24-ից հետո:
Իվան Տուրգենեւի՝ «մեծ, հզոր, ճշմարիտ եւ ազատ ռուսաց լեզու» ունենալու մասին գրածն ինձ շատ է մխիթարում «այս մռայլ, մտազբաղ օրերին»: Որպես գրող, որի մտածելակերպը ձեւավորվել է ռուս եւ խորհրդային դասականների գործերով, ես մեծ ցավ էի ապրում, երբ ռուսերեն էի սովորեցնում ամերիկացի երեխաներին: Ես ուզում էի, որ նրանք կարդային Ալեքսանդր Պուշկինի բանաստեղծությունները, Անտոն Չեխովի պատմվածքները եւ Միխայիլ Բուլգակովի վեպերը, բոլոր այն գրքերը, որոնք ես ու ամուսինս բերել էինք Ամերիկա:
Բայց ես այսօր չեմ կարող դիտարկել ռուսերենը որպես ճշմարիտ կամ ազատ լեզու: Այն իմ ականջին հնչում է որպես ուկրաինացիներից հանձնվել պահանջող ռուս զավթիչների ու պաշտոնատար անձանց լեզու կամ էլ իրենց տները պաշտպանող ուկրաինացիներին հայհոյող լեզու: Դա լեզուն է Խարկովի, Կիեւի եւ Բուչայի մայրերի, որ անիծում են իրենց երեխաներին սպանողներին:
Իմ ինքնության ռուսական մասը դանդաղորեն մահանում է
Պատերազմը, ցինիկորեն բռնկվելով Մեծ Պահքի ժամանակ, մեղքի մեջ թաթախեց ռուսաց լեզուն, նույնն արեց նաեւ ռուս ուղղափառ եկեղեցին, որի առաջնորդն օրհնեց ներխուժումը: Յոթ շաբաթվա ընթացքում ես ռուսերեն ոչ մի գիրք ձեռքս չեմ առել: Ոչ էլ ռուսական Զատկի կապակցությամբ ձվեր գնեցի:
Ինձ սովորեցրել են, որ «ռուսի կերպարը» իմ կերպարն է: Ուսուցիչները, կինոնկարները, պիեսներն ու դասագրքերն ինձ սովորեցրել էին, որ պատերազմական ագրեսիան բնորոշ է այլ ազգերին, որ մեր գոյության նպատակն է եղել հերոսաբար պաշտպանել հայրենիքը:
Մենք «Խաղաղություն աշխարհին» կարգախոս կրող ազգն ենք: «Հարցրե՛ք կեչու ծառի տակ պառկած զինվորներին, ցանկանո՞ւմ են ռուսները պատերազմ» (երգ, որ երգում էինք դպրոցում):
Բայց Վլադիմիր Պուտինն առեւանգեց այն տառապանքը, որ Երկրորդ աշխարհամարտը բերել էր ԽՍՀՄ, եւ դա օգտագործեց ռուսական հաղթանակի պաշտամունք կերտելու համար: Տարիներ շարունակ նրա քարոզչական մեքենան հրահրում էր ագրեսիան՝ այն քողարկելով մեր հերոսությունն ամրապնդելու անվան տակ:
Ինչպե՛ս կարող է Ռուսաստանը լինել հերոսների պետություն, եթե նա սպանում ու խոշտանգում է իր հարեւաններին, ռմբակոծում ուկրաինական քաղաքներ. ռուս-ամերիկացի իմ ինքնության ռուսական մասը դանդաղորեն մահանում է:
Չեխովի ու Դոստոեւսկու ժողովուրդը չի կարողանում վերջ դնել իր անունից կատարվող վայրագություններին
Ռուս ժողովուրդը ոտքի կկանգնի, կհեռացնի իրեն անդադար խաբող, չարաշահող, իրենց երեխաների ապագան գողացող ռեժիմին: Ռուսաստանը «կարթնանա իր թմբիրից», ինչպես կասեր Պուշկինը, «եւ կվերացնի ճնշող դասակարգին»:
Արդեն երկու ամիս է՝ պատերազմը չի ավարտվում: Հազարավոր մարդիկ են զոհվել, խոշտանգվել ու փախստական դարձել: Չեխովի ու Դոստոեւսկու ժողովուրդը չի կարողանում վերջ դնել իր անունից կատարվող վայրագություններին:
Շատ ռուսներ դեմ են պատերազմին, սակայն կա՛մ քարոզչությամբ խաբված, կա՛մ բռնաճնշումներից վախեցած, չեն համարձակվում խոսել: Իմ ճանաչած ռուս ամերիկացիների մեծ մասը ցնցված է, անհույս եւ մեղավորության զգացումով:
Կարեւոր չէ, թե որքան ուժեղ ենք մենք պայքարելու Պուտինի ռեժիմի դեմ ու ինչքան ժամանակ: Մենք գիտենք, որ չկա վերադարձ նախապատերազմական մեր ինքնությանը. մեր ինքնությունը վերաձեւավորման կարիք ունի: Ես դեռ չգիտեմ, թե ով եմ լինելու, երբ սկսեմ վերլուծել ինձ փլատակներից դուրս գալուց հետո:
Պատրաստեց Կարինե Դավոյանը